سیاست پولی انبساطی چیست؟
یکی از مهمترین ابزارهای بانکهای مرکزی برای افزایش رشد اقتصادی و کاهش بیکاری، «سیاست پولی انبساطی» است. این سیاست معمولاً در شرایط «رکود اقتصادی» یا «کاهش رشد» مورد استفاده قرار میگیرد.
سیاست پولی انبساطی به مجموعه اقداماتی گفته میشود که توسط بانک مرکزی برای افزایش عرضه پول و کاهش نرخ بهره انجام میشود. هدف اصلی این سیاست، تحریک تقاضای کل، افزایش سرمایهگذاری و مصرف، و در نتیجه رشد اقتصادی است.
در این سیاست، بانکهای مرکزی با استفاده از ابزارهای مختلف تلاش میکنند هزینه وامگیری را کاهش داده و نقدینگی را در اقتصاد افزایش دهند. در این مقاله به بررسی سیاست پولی انبساطی، ابزارهای آن و تأثیراتش بر اقتصاد خواهیم پرداخت.
مزایای سیاست پولی انبساطی | معایب سیاست پولی انبساطی |
افزایش احتمال تورم | افزایش رشد اقتصادی |
کاهش ارزش ارز داخلی | کاهش نرخ بیکاری |
احتمال افزایش بدهیهای عمومی | تحریک سرمایهگذاری و مصرف |
ابزارهای سیاست پولی انبساطی
برای اجرای سیاست پولی انبساطی، بانکهای مرکزی از ابزارهای مختلفی استفاده میکنند که مهمترین آنها عبارتند از:
کاهش نرخ بهره
کاهش نرخ بهره باعث میشود هزینه استقراض کاهش یابد و شرکتها و افراد بیشتری به دریافت وام برای سرمایهگذاری یا خرید کالاهای مصرفی ترغیب شوند. این امر موجب افزایش تقاضای کل و رشد اقتصادی میشود.
عملیات بازار باز
بانک مرکزی با خرید اوراق قرضه دولتی از بانکها، نقدینگی را در اقتصاد افزایش میدهد و نرخ بهره را کاهش میدهد. این اقدام باعث میشود که بانکها بتوانند وامهای بیشتری به کسبوکارها و مصرفکنندگان ارائه دهند.
کاهش نسبت ذخیره قانونی
بانک مرکزی میزان ذخایری را که بانکها باید نزد خود نگه دارند، کاهش میدهد. این کار باعث میشود بانکها پول بیشتری برای وامدهی در اختیار داشته باشند، که به افزایش نقدینگی در بازار کمک میکند.
اهداف سیاست پولی انبساطی
- کاهش نرخ بیکاری: افزایش عرضه پول و کاهش نرخ بهره باعث افزایش سرمایهگذاری و ایجاد فرصتهای شغلی جدید میشود.
- افزایش رشد اقتصادی: تحریک تقاضا باعث افزایش تولید ناخالص داخلی (GDP) و رونق اقتصادی میشود.
- مدیریت رکود اقتصادی: در شرایطی که اقتصاد در رکود قرار دارد، این سیاست باعث تحریک فعالیتهای اقتصادی میشود.
تأثیر سیاست پولی انبساطی بر اقتصاد
اجرای سیاست پولی انبساطی تأثیرات مختلفی بر بخشهای مختلف اقتصاد دارد. مهمترین اثرات این سیاست شامل موارد زیر است:
افزایش تولید و اشتغال
کاهش نرخ بهره و افزایش نقدینگی باعث افزایش تقاضا برای کالاها و خدمات میشود. این افزایش تقاضا، کسبوکارها را تشویق میکند که تولید خود را گسترش دهند و نیروی کار بیشتری استخدام کنند، که در نتیجه نرخ بیکاری کاهش مییابد.
افزایش نرخ تورم
افزایش نقدینگی و رشد تقاضای کل میتواند باعث افزایش سطح عمومی قیمتها شود. اگر سیاست پولی انبساطی بیش از حد اجرا شود، ممکن است تورم از کنترل خارج شود و ارزش پول کاهش یابد.
تأثیر بر نرخ ارز
کاهش نرخ بهره باعث کاهش جذابیت ارز داخلی برای سرمایهگذاران خارجی میشود، که میتواند به کاهش ارزش ارز داخلی منجر شود. این کاهش ارزش میتواند صادرات را افزایش دهد، اما از طرفی هزینه واردات را بیشتر میکند.
نتیجه گیری درباره سیاست پولی انبساطی
سیاست پولی انبساطی یکی از ابزارهای قدرتمند بانکهای مرکزی برای تحریک رشد اقتصادی و کاهش بیکاری است. این سیاست از طریق کاهش نرخ بهره، افزایش نقدینگی و تسهیل وامدهی باعث افزایش تقاضای کل میشود.
با این حال، اجرای بیش از حد آن میتواند به مشکلاتی مانند تورم بالا و افزایش بدهیها منجر شود. به همین دلیل، استفاده از این سیاست باید با دقت و نظارت دقیق انجام شود تا منافع اقتصادی آن به حداکثر برسد.
سوالات متداول
سیاست پولی انبساطی چه تفاوتی با سیاست پولی انقباضی دارد؟
سیاست پولی انبساطی برای افزایش رشد اقتصادی و کاهش بیکاری استفاده میشود، در حالی که سیاست پولی انقباضی برای کنترل تورم و جلوگیری از بیش از حد داغ شدن اقتصاد اجرا میشود.
چگونه بانک مرکزی سیاست پولی انبساطی را اجرا میکند؟
بانک مرکزی از ابزارهایی مانند کاهش نرخ بهره، خرید اوراق قرضه و کاهش نسبت ذخیره قانونی برای افزایش نقدینگی در اقتصاد استفاده میکند.